Toon items op tag: Kauterheuvel

NATUURLIJKE HISTORIE EN PREHISTORIE - De vermoedelijke oorspronkelijke relatie tussen bos en weiden in de periode van de oudste menselijke bewoning is hierboven reeds aangestipt. In hoeverre de samenstelling van het huidige bos representatief is voor de natuurlijke begroeiing van de zandbruggen in de regio, is de vraag. Bos is er op die hoge plaatsen zeker geweest tot in de late Middeleeuwen, getuige ondermeer de vrij nauwkeurige locatiebeschrijving ervan in het laat dertiende eeuwse geschrift "Van den Vos Reynaerde" (regels 2576 tot en met 2582) en de oude naam "Hulsterloo" (Hulsterbos) voor het huidige Nieuw-Namen. Over de aard van het bos is het een en ander bekend uit pollenonderzoek van Minnaert en Verbruggen (1986) in het Hollandveen enkele kilometers oostelijk van de Kauterheuvel. Het profiel dat werd onderzocht vertoont de eerste sporen van transgressie van de zee (kleilaagjes) en had een ouderdom van ca 5500 tot 2000 jaar B.P. De stuifmeelkorrels wijzen op de aanwezigheid van een Elzenbroek-veen waar nu de polders liggen en een zwaardere bebossing op de parallel lopende Pleistocene zandruggen waarvan er één (nu onder het maaiveld) vanuit het noordoosten vrijwel aansluit op de Kauterheuvel (van Rummelen, 1977). Dominante soorten waren iep, linde, hazelaar en eik. Aan de voet van de Kauterheuvel bevindt het veen zich direct onder de meer recente zeekleiafzettingen, die nu het beeld van de polders bepalen. De bovenkant van het veen is de Middeleeuwse leefbodem. Daaronder, in de toplaag van het postglaciale stuifzand, worden de werktuigen gevonden van zowel mesolithische (de laatste ijstijdjagers) als neolithische mensen (Vlaardingencultuur). Bij de laatste systematisch uitgevoerde opgraving aan de voet van de Kauterheuvel werden in 1990 ruim 50 afslagen en een hoeveelheid aardewerkscherven gevonden die konden worden toegeschreven aan beide in de tijd ver uitéén liggende culturen (van Heeringen, 1990).  Door deze vondsten is de heuvel nu door de R.O.B. aangemerkt als archeologisch "zeer waardevol" gebied. Het verwerven en als natuurgebied beheren van de bovengenoemde aan het huidige reservaat grenzende percelen krijgt hiermee een bredere betekenis die nog wordt geaccentueerd doordat het op slechts enkele kilometers verwijderd ligt van het Verdronken Land van Saeftinghe. Een gecombineerde excursie, die door veel bezoekers van het geologisch reservaat wordt gemaakt, maakt veel duidelijk van de natuurlijke processen die de Kauterheuvel zelf hebben doen ontstaan en die de natuur en het landschap rond de heuvel op gelijke wijze zouden hebben vorm gegeven als de mens niet had ingegrepen.

Betere educatieve mogelijkheden met een Natuurhistorisch Huis

Het voorlichtingsmateriaal is nu beperkt tot een folder en een informatiebord achter glas, waar een geologische tijdschaal is te zien. Alle bezoekers worden daarnaast door de beheerder persoonlijk begeleid. Daardoor is bekend dat velen van hen professionals zijn, afkomstig van wetenschappelijke instituten uit Nederland en België, vaak vergezeld van gasten uit tal van andere landen. Praktisch allen blijken een directe relatie te zien tussen de in profielen vastgelegde Pliocene sedimenten en de levende natuur daaromheen enerzijds, en de getijdendynamiek van het Verdronken Land van Saeftinghe met zijn actuele sedimentatie en erosie en bijhorende levende natuur anderzijds. Het zichtbaar worden van aspecten van de prehistorie en tegelijk van de moderne tijd (de strijd tegen de oprukkende zee, de milieucontaminatie) blijkt in hoge mate bij te dragen tot de belevingswaarde van een gecombineerde excursie. Het is daarom gewenst om de educatieve begeleiding van de bezoekers op een passend niveau te brengen. Voor Saeftinghe zal daarin worden voorzien door een bezoekerscentrum dat zich nu in de planfase bevindt. Het accent komt daar te liggen op een zeer grote groep oppervlakkig geïnteresseerden. Voor het reservaat in Nieuw-Namen kan worden gedacht aan een meer bescheiden opzet met een meer professioneel accent. Er is behoefte aan een ruimte waarin een kleine permanente expositie over de geologische, archeologische en biologische aspecten van hert reservaat kan worden ondergebracht, en van waaruit de rondleidingen door de beheerder kunnen plaatsvinden. Daarnaast is er behoefte aan een ontmoetings- c.q. werkplaats voor beoefenaars van veldbiologie en amateur- en professionele archeologen en geologen in het Nederlands-Belgisch grensgebied van Oost-Zeeuws-Vlaanderen.

Dit is het "Natuurhistorisch Huis" gaan heten in de gedachtevorming, en de bedoeling ervan is:

- een trefpunt te zijn voor natuurvrienden in het Oost-Zeeuws Vlaamse/Waasse grensgebied;

- informatiecentrum te zijn over de streek aan weerszijden van de grens het gebied van de natuurlijke historie, de geologie en de prehistorie;

- de mogelijkheid te bieden voor het inrichten van regelmatig wisselende exposities van relevante selecties uit verzamelingen vooral van amateurs;

- de mogelijkheid te bieden voor het houden van georganiseerde studie- en voorlichtingsbijeenkomsten.

Het enthousiasme voor een dergelijke Natuurhistorisch Huis is gepeild.  Bemanning voor organisatie en toezicht kan worden gerekruteerd uit Nederlandse en Belgische leden van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging en van de regionale Vereniging voor Veldbiologie "De Steltkluut". Contacten over mogelijke exposities zijn gelegd en er is reeds een hoeveelheid basismateriaal ter beschikking gesteld (panelen, verlichting etc.). De verwachting is dat de toegankelijkheid van de vele aspecten van de natuur die in het reservaat van Nieuw-Namen op een klein gebied aanwezig kunnen zijn, met deze voorziening aanzienlijk wordt vergroot voor groepen variërend van de basisschool uit de buurt tot studenten en academisch geschoolde specialisten uit binnen- en buitenland.

Voor de uitvoering van dit idee dienen zich twee mogelijkheden:

- Het verwerven van de voormalige pastorie aan de noordkant van het reservaat (nr.7 op de kaart). Deze is enkele jaren geleden in particuliere handen overgegaan. Het is een groot en representatief  huis waarin zonder veel aanpassingen een woonhuisaccommodatie kan worden gecombineerd met een ontvangstruimte en ruimte voor vaste en wisselende exposities. Deze locatie is - evenals de bijbehorende tuin - momenteel niet te koop. Of verwerving op enig termijn mogelijk is, is dus onzeker.

- Het verwerven van een perceel van ca 0,2 ha met woonhuis direct ten zuiden van het reservaat (nr.08 op de kaart). Het perceel kan bij het reservaat worden gevoegd. Het woonhuis - veel kleiner dan de pastorie - kan dezelfde bestemming krijgen als hierboven geschetst, alleen na een aantal bouwkundige aanpassingen. Perceel en huis staan al enige tijd te koop.

Bij verbeteringsmogelijkheden aan het Meester van der Heijden-reservaat behoort ook het voorstel tot de aankoop van dit huis, gelegen vlak bij het reservaat, als "Natuurhistorisch Huis".

Archeologische opgravingen in de herfst van vorig jaar aan de Kauterstraat te Nieuw-Namen. Al de vondsten uit de streek wil men op latere termijn onderbrengen in het ‘Natuurhistorisch Huis’ aldaar.

Richard Bleijenberg overhandigt de nota ‘Verbeteringsmogelijkheden van het Meester van der Heijden-reservaat’ aan burgemeester Kessen, terwijl de wethouders er ook nog één krijgen.