Toon items op tag: Kolganzen

JACHT DRIJFT GANZEN AKKERLAND IN

EMMAHAVEN - Een eindje buiten Emmahaven zitten donderdagmorgen enkele honderden ganzen in een perceel wintertarwe. De vogels zijn bijzonder schuw. Als ze op 200 meter genaderd worden vliegen ze op en verdwijnen in de mist. Ze behoren eigenlijk in Saeftinghe te zitten, dat de laatste jaren geschikt is gemaakt als overwinteringsgebied voor ganzen. Maar achter de dijk bij Emmahaven is het stil.

Zelfs de geoefende ogen van schapenboer Jan Boom en vogelwachter Henk Castelijns kunnen geen ganzen ontwaren. "Er is gisteren nog gejaagd", verklaart Boom, "Het duurt dan een paar dagen voor de toestand weer normaal is". Gemiddeld komt er twee keer per week een ploeg van een man of zestien op ganzen jagen. De ene helft van de ploeg is druk in de weer om de beesten af te schieten. De andere helft drijft de ganzen en eenden op, en verzamelt de geschoten vogels. Voor dat sjouwen worden soms ook ezels ingezet, vertelt Boom. "Ik heb ook wel eens een jager, die wat moeilijk te been was, op een ezel zien zitten. Een ezel met het geschoten wild liep daar achter aan. De huismeester, die de buksen droeg, liep daar weer achter. Ik zag ze in de verte in de nevel. Een merkwaardig schouwspel. Het leek wel een Middeleeuwse stoet". De jacht in Saeftinghe is Boom en Castelijns een enorme doorn in het oog. Doordat schapen en koeien de vegetatie kort houden, is het gebied voor met name kolganzen een bijzonder geschikte overwinteringsplaats geworden. Maar door de ernstige verstoringen als gevolg van de regelmatige jachtpartijen vluchten de vogels naar weilanden en akkers met wintergewassen. Een stroom klachten van boeren is het gevolg.

Jachtvrij

Castelijns (behalve vogelwachter is hij lid van de natuurbeschermingsvereniging De Steltkluut) wijst op de tegenstrijdigheid in het overheidsbeleid. "De overheid heeft gekozen voor landschapbeheer met schapen. Daar is veel geld in gestoken. Maar dan moet ook de volgende stap gezet worden en dat is het jachtvrij maken van Saeftinge". Door het toestaan van de jacht ondermijnt de overheid haar eigen beheerbeleid voor de Saeftinghe. De rust van de ganzen wordt verstoord en de boeren houden gewasschade.

Er is nog een tegenstrijdigheid. Vooruitlopend op de landelijke ganzennota, wordt momenteel een dergelijke nota voor Zeeland voorbereid door Natuur-, Milieu- en Faunabeheer (de NMF valt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van landbouw en visserij). Op advies van vertegenwoordigers van landbouworganisaties, jachtverenigingen en natuurbeschermingsorganisaties wordt in de nota de bepaling opgenomen dat Saeftinge jachtvrij moet worden. De instantie die jaarlijks de vergunningen afgeeft voor de jacht in het natuurgebied is dezelfde NMF. Jan Boom begon acht jaar geleden als schapenboer in Emmahaven. Zijn kudde telde momenteel 550 schapen. Over twee jaar moeten het er 800 zijn. Terwijl hij de nieuwe stal laat zien, waar de eerste lammeren al weer zijn geboren, zegt hij: "Met de kudde in het oostelijk deel , die dan 600 schapen heeft, is dan het evenwicht in de beweiding van Saeftinge bereikt. Door deze beweiding is eer een prima ganzengebied ontstaan. Het is onverantwoord om de vogels dan weer weg te jagen".

Nieuwe stal

Voor het opzetten van de schapenboerderij subsidieert de overheid noodzakelijke investeringen, zoals een nieuwe stal. Ook krijgen Boom en zij compagnon jaarlijks een bijdrage in de exploitatiekosten. "Met die subsidies is het een rendabel bedrijf. Gezien de bedragen, die er in gestoken worden, is het des te belangrijk dat het beheer in alle opzichten consequent is".

Daarnaast heeft Boom ook nog een persoonlijke reden om bezorgd te zijn over de jacht. "Het gebeurd elk jaar wel een keer dat ik in de mist en nevel plotseling in de vuurlinie van de jagers terecht kom. Het is nog niet gebeurd, maar ik moet geen kogel door m’n hoed. Ook op dit punt spreek ik de overheid aan. Het gaat natuurlijk niet aan om iemand met subsidies hier naar toe te halen en hem dan in een levensgevaarlijke situatie te brengen”. Vanwege dat gevaar heeft Boom al diverse keren bij het Zeeuwse Landschap (dat Saeftinge in beheer heeft) om  een wildbeheerplan gevraagd. Daarin wordt aangegeven wat er precies gejaagd mag worden en in welke delen van Saeftinge rust moet heersen. Ook in verband met zijn veiligheid wil de schapenboer graag weten waar het gevaar van een schot hagel het kleinst is. "Het Zeeuwse Landschap zegt dat ze het niet hebben, en een bestuurslid, dat hier ook jaagt, belooft me steeds het te komen brengen. Ik heb het nog altijd niet gekregen".

Belangen

Boom is er van overtuigd dat de jacht in Saeftinge nog steeds kan plaatsvinden, omdat de mensen die er over beslissen zelf te jagen. "Er zitten volgens mij persoonlijke belangen achter. De mensen van het Zeeuwse Landschap komen niet zelf hier jagen, maar nodigen bijvoorbeeld functionarissen van Staatsbosbeheer uit. Zelf jagen ze dan weer op uitnodiging in gebieden van SSB. Op die manier valt het niet zo op".

Dat het beweidingsproject succes heeft, is volgens Henk Castelijns de laatste jaren duidelijk aangetoond. Hij geeft enkele cijfers. In de jaren ’70 kwamen er 500 tot 1000 grauwe ganzen. Vorig jaar waren dat er 11.000 en dit jaar zij het er 14.000; het aantal kolganzen is toegenomen van 2000 tot 12.000. "De grauwe gans is een vogel die grove vegetatie wel aankan. De schapen doen dus eigenlijk het voorwerk. De grauwe ganzen maken de vegetatie nog korter en dan kunnen ook de kolganzen zich voeden". Over de aantallen ganzen die geschoten worden is niet veel bekend. Dat geld trouwens ook voor de eenden (smienten, wintertalingen en wilde eenden) die in Saeftinge gejaagd worden. Castelijns: "Ik heb wel eens een jachtbuit van 150 vogels - ganzen en eenden - gezien. Maar het komt waarschijnlijk ook voor, dat er maar vijf geschoten worden. Die aantallen zijn ook niet het grootste probleem. Het gaat erom, dat de jacht het gedragspatroon van de ganzen en de eenden op een ingrijpende wijze doorbreekt".

Jachtvergunning

In het komende voorjaar moet er weer een besluit genomen worden over de verlenging van de jachtvergunningen. De Steltkluut gaat zich er tegen verzetten. Ook Boom vindt dat het tijd wordt dat Saeftinge echt als een natuurgebied beschouwd wordt. "Bij natuurmonumenten is de kogel al lang door de kerk; daar wordt niet meer gejaagd. Alleen bij de provinciale landschappen springen ze nog steeds vrijmoedig met de jacht om. Daar moet eens een eind aan komen".

De groep Belgische natuurliefhebbers, die donderdagmorgen zijn neergestreken in Emmahaven, is het ongetwijfeld met dit pleidooi eens. In de onvermijdelijke outfit van de ware natuurvorser - met groene laarzen aan de voeten en een verrekijker op de borst - keren zij bij hun auto’s terug. Geen gans gezien. Het schor van Saeftinge ligt er rustig bij. Het mag natuurlijk niet gezegd worden, maar ook zonder ganzen is het mooi.

Een vlucht ganzen bij Emmahaven.

Een kolgans.

Door Frans Bosscher